By Kancelaria Kultury, 30.09.2023
Istotne interesy twórcze

Wyważenie interesów, równość stron, godziwe wynagrodzenie za dobrze wykonane dzieło. Te i inne pojęcia nieustannie pojawiają się na kanwie umów dotyczących przeniesienia autorskich praw majątkowych. Czy jednak twórca nie może odstąpić od umowy? Czy w tych wszystkich prawach i obowiązkach znajduje się jeszcze miejsce dla interesów twórczych?

Zgodnie z prawem twórca może odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć ze względu na swoje istotne interesy twórcze. Umową taką może być zarówno umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe do utworu, jak i umowa licencyjna. Uprawnienie to nie dotyczy natomiast umów dotyczących utworów architektonicznych i architektoniczno-urbanistycznych, audiowizualnych, utworów zamówionych w zakresie ich eksploatacji w utworze audiowizualnym, programów komputerowych i praw pokrewnych.

Istotne interesy twórcze z reguły traktowane są jako interesy o charakterze osobistym chroniące szczególną więź autora z jego dziełem. Mogą także dotyczyć także innych dóbr osobistych twórcy, jak dobre imię czy godność twórcy. Przyjmuje się także, że istotne interesy twórcze uprawniające autora do wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy powinny pojawić się dopiero po jej zawarciu. Rozwiązanie takie zwiększa bezpieczeństwo obrotu, eliminując potencjalne próby nadużyć przy negocjacji treści umowy. Z uprawnienia do odstąpienia lub wypowiedzenia umowy twórca może skorzystać w dowolnym czasie po jej zawarciu. W dużej części przypadków za istotne interesy twórcze nie uważa się interesów ekonomicznych.

Po wypowiedzeniu lub odstąpieniu od umowy twórca nie odzyskuje nieograniczonego prawa do dysponowania utworem. Jeżeli w ciągu 2 lat od odstąpienia lub wypowiedzenia twórca zamierza przystąpić do korzystania z utworu, ma obowiązek zaoferować to korzystanie w pierwszej kolejności drugiej stronie umowy, od której odstąpił lub którą wypowiedział.

Jeżeli odstąpienie od umowy lub jej wypowiedzenie następuje po przyjęciu utworu, skuteczność odstąpienia lub wypowiedzenia może być przez drugą stronę umowy uzależniona od zabezpieczenia poniesionych przez nią kosztów w związku z zawartą umową. Zabezpieczenia nie można żądać, gdy wypowiedzenie lub odstąpienie od umowy zostało dokonane przez twórcę na skutek okoliczności, na które twórca nie ma wpływu i za które nie ponosi odpowiedzialności.