By Kancelaria Kultury, 18.11.2023
Ochrona programów komputerowych

Program komputerowy jest współcześnie pojęciem znanym niemal każdemu. Wykorzystywany w codziennym życiu, pracy i zabawie. Ale czy z perspektywy prawa autorskiego jest w ogóle utworem? Czy może korzystać z ochrony na poziomie odpowiadającym pozostałym dziełom artystycznym?

Prawo autorskie nie definiuje pojęcia programu komputerowego, zostawiając tym samym pole do interpretacji. W dużym uproszczeniu można jednak wskazać, że programem komputerowym jest ustrukturyzowany zestaw komend, poleceń i instrukcji kierowanych do komputera, których wykonanie doprowadzi do osiągnięcia określonego rezultatu.

Zasadą jest, że programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie. Prawo przewiduje jednak w tym przypadku szereg wyjątków od zasad ogólnych, np. dotyczących praw osobistych twórcy czy dozwolonego użytku. Ochrona programów komputerowych obejmuje wszystkie formy ich wyrażenia (np. kod źródłowy czy kod maszynowy). Nie oznacza to jednak pełnej i dowolnej ochrony. Przykładowo, idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego nie podlegają ochronie. Ochronie nie podlegają też takie elementy jak zbiór funkcji, język programowania czy format plików danych używanych w ramach danego programu. Ocena zakresu ochrony jest jednak zawsze oceną konkretnego przypadku.

Graficzny interfejs użytkownika nie stanowi formy wyrażenia programu komputerowego i z tego tytułu nie korzysta z ochrony. Niemniej jednak interfejs taki może podlegać ochronie jako dzieło audiowizualne czy utwór plastyczny.

Prawo autorskie przewiduje w przypadku programów komputerowych inny katalog podstawowych pól eksploatacji, do których zalicza w szczególności trwałe lub czasowe zwielokrotnienie programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie, tłumaczenie, przystosowywanie, zmianę układu lub jakiekolwiek inne zmiany w programie komputerowym (z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała), rozpowszechnianie, w tym użyczenie lub najem programu komputerowego lub jego kopii.

Prawo przewiduje stosunkowo liczne ograniczenia praw autorskich do programów komputerowych. Za jedno z czołowych ograniczeń można uznać uprawnienie do jego zwielokrotnienia lub tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu (chyba że umowa stanowi inaczej) czy sporządzenia kopii zapasowej bez zgody uprawnionego, jeżeli czynności te są niezbędne do korzystania z programu komputerowego zgodnie z jego przeznaczeniem.