Pola eksploatacji. Pojęcie immanentnie związane z korzystaniem z utworu. To między innymi od ich wskazania uzależnione jest skuteczne przeniesienie autorskich praw majątkowych czy udzielenie licencji. Czym są jednak dokładnie, jak je określić i wykorzystywać?

Podstawową zasadą jest ta, zgodnie z którą twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji. Prawo nie wskazuje przy tym zamkniętego (wyczerpującego) katalogu takich pól, a jedynie podaje ich przykłady. Zgodnie z art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych odrębne pola eksploatacji stanowią przykładowo:
1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

W uproszczeniu można powiedzieć, że polem eksploatacji jest sposób jego wykorzystania. Do takich odrębnych pól, pomijając problematykę praw zależnych, zalicza się przykładowo wydrukowanie książki, jej publikację w formie ebooka czy nagranie w formie audiobooka.

Przy ustalaniu pól eksploatacji pomocne może być odwołanie się do kryteriów ich zwielokrotniania lub rozpowszechniania w zakresie technicznym, ekonomicznym, terytorialnym, praktyki obrotu gospodarczego czy przeznaczenia. Poszczególne pola mogą być od siebie całkowicie niezależne, nachodzić na siebie, bezpośrednio z siebie wynikać lub pozostawać w innej zależności. Odrębność poszczególnych pól można dostrzegać zarówno z perspektywy zewnętrznego obserwatora (przeciętnego użytkownika), jak i podmiotu, któremu przysługują prawa autorskie do dzieła.

Ocena czy dane pole eksploatacji jest samodzielne i odrębne od pozostałych jest każdorazowo oceną konkretnego przypadku. W wielu sytuacjach sama aktualizacja techniczna środków przekazu (przykładowo przejście z kaset wideo na płyty DVD) może być niewystarczająca do przyjęcia ich odrębności, chyba że w ślad za taką aktualizacją idzie stworzenie nowej grupy odbiorców.

W celu usunięcia późniejszych wątpliwości warto w umowach w sposób bardziej opisowy dookreślać intencje stron i cel wykorzystania utworu. Dzięki temu zmniejszyć można ryzyko związane z ewentualnym brakiem precyzji w określeniu pól eksploatacji.