Wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna, nauczanie. Z pozoru niezwiązane ze sobą cele w praktyce stanowią część jednej z najbardziej rozpowszechnionych form dozwolonego użytku cudzych utworów. Prawa cytatu.

W uproszczeniu prawo cytatu umożliwia włączenie do własnego dzieła fragmentu innego większego utworu lub całości drobnego utworu, w tym utworu plastycznego czy fotograficznego. Prawo cytatu ograniczone jest wspomnianymi już wyżej celami, tj. wyjaśnianiem, polemiką, analizą krytyczną lub naukową, nauczeniem oraz prawami gatunku twórczości.

Cytowany utwór należy w sposób jednoznaczny oznaczyć w taki sposób, by wyraźnie odróżniał się od dzieła, w którym jest umieszczany. Konieczne jest przy tym wymienienie imienia i nazwiska twórcy cytowanego dzieła oraz jego źródła, a samego cytowanego fragmentu nie należy zmieniać. Brak wypełnienia tych obowiązków może prowadzić do odpowiedzialności z tytułu plagiatu.

Prawo autorskie nie wskazuje wyraźnych przesłanek oceny rozmiaru wykorzystania prawa cytatu i podlegającego mu utworu. Błędem byłoby jednak przyjęcie, że sprowadzać się to ma jedynie do oceny liczby stron, słów, nut czy ich stosunku względem utworu, w którym zostają zamieszczone. Równie istotna jest ocena ich merytorycznego wkładu w całość utworu, którego nie mogą zastępować ani dominować. Szczegółowa ocena jest zawsze kwestią konkretnego przypadku.

Wykluczone jest jednocześnie użycie cytowanych dzieł bez słowa komentarza. Niezbędne jest wniesienie takiego wkładu własnego, by nie było wątpliwości, że powstało własne, odrębne dzieło. Wkład ten musi przy tym pozostawać w takim związku z cytowanym utworem, by można było wskazać, który ze wskazanych celów jest realizowany przez konkretne użycie prawa cytatu.

Użycie prawa cytatu nie może godzić w prawa twórcy utworu cytowanego. Wybór cytowanych fragmentów nie powinien być tendencyjny, w szczególności nie powinien wypaczać ich sensu czy wyobrażenia utworu pierwotnego i jego autora.

Sporną kwestią jest możliwość wykorzystania prawa cytatu w celach komercyjnych. O ile możliwość sprzedaży utworu zawierającego cytaty nie nastręcza większych wątpliwości, o tyle używanie prawa cytatu bezpośrednio w przekazie komercyjnym, np. reklamach, nie wydaje się dopuszczalne.