By Kancelaria Kultury, 17.02.2023

Encyklopedia, dziennik, czasopismo, biuletyn, program radiowy, kronika filmowa. Kolejne z pozoru odmienne pojęcia. Mają jednak jeden kluczowy element, który je łączy, a jednocześnie odróżnia od utworów współautorskich. Wydawcę lub producenta o silnej pozycji.

Utwory zbiorowe, bo o nich mowa, nie posiadają własnej prawnej definicji. Można je jednak rozpoznać po tym, że to właśnie wkład wydawcy/producenta gra pierwsze skrzypce w ich przygotowaniu. W odróżnieniu od utworów współautorskich utwory zbiorowe stanowią kombinację różnych wkładów, z reguły utworów powiązanych ze sobą jedynie tematycznie. Autorzy poszczególnych tych części najczęściej nie działają ze sobą w porozumieniu, nie mają wpływu na ostateczny kształt całego utworu zbiorowego. Wpływ taki ma wydawca/producent. Nie wyłącza to jednak obowiązku uzyskania zgody tych autorów na włączenie ich utworów do utworu zbiorowego.

Między innymi ze względu na uproszczenie możliwości obrotu dziełem zbiorowym podmiotem, któremu przysługują do niego autorskie prawa majątkowe jest właśnie producent lub wydawca. Dzięki temu, w przeciwieństwie do utworów współautorskich, nie ma konieczności uzyskiwania zgody twórców części wkładowych na ich wykonanie. Nie oznacza to oczywiście, że autorzy ci nie uczestniczą w zysku wypracowanym przez komercjalizację całego utworu.

Niejednokrotnie częścią utworów zbiorowych są także dzieła mające samodzielne znaczenie, np. fotografie czy ilustracje. Ich autorom, niezależnie od praw wydawcy/producenta do całego utworu zbiorowego, przysługują autorskie prawa majątkowe do tych niezależnych części. O ile umowa z wydawcą/producentem nie stanowi inaczej mogą oni je wykonywać niezależnie od komercjalizacji w ramach utworu zbiorowego.

Ze względu na szerokie uprawnienia wydawcy/producenta utworu zbiorowego prawo wprowadza domniemanie, że to właśnie jemu przysługuje także autorskie prawo majątkowe do jego tytułu. Domniemanie to można jednak obalić, a jednocześnie nie dotyczy tytułów poszczególnych dzieł składowych.